A TECNOLOXÍA FAINOS MÁIS FELICES? REFLEXIÓN SOBRE O HOME MODERNO, POR EDUARDO SÁNCHEZ LÓPEZ

AVANCE OU ALIÑAMENTO NO HOME MODERNO?: UNHA VISIÓN DESDE O DESENCANTO 

Hoxe en día parece difícil decidir e definir a nosa contorna e modo de vida. Ideas acerca da modernidade, posmodernidad, desmodernización, globalización, autoestradas da información, etc., abundan no ámbito académico e político, certamente moita tinta gastouse sobre definicións e conceptos pero pouco achegouse ao achegamento co individuo, o cal sofre, vive e enfronta cambios nos seus principais hábitos de vida a nivel familiar e laboral. A maioría destes impactos danse de maneira abrupta, xerando que o individuo se deba adaptar e transmutar a algo novo, de onde descoñece a súa natureza e os efectos que a longo prazo inflúen nel e na xente con quen convive.

O futuro do home na Terra e o seu papel na sociedade non se volveu máis alentador de cómo era visto na primeira metade do século XX. Polo que a necesidade de atopar solución e esperanza ao home moderno sexa unha urxencia para a humanidade. Adorno, Bloch, Marcuse, Benjamín, Sartre, Horkheimer, Luckacs, entre moitos outros estudiosos, albiscaban o mundo ao que nos enfrontamos, existía unha preocupación polo período en que estaban a vivir e o máis importante é que se coñecían as causas e compoñentes que afectaban o individuo e tentaban buscar un remedio ao problema.

Hoxe, as novas xeracións, as que naceron no seo mesmo da modernidade, na rapidez, no instante, non son capaces de albiscar os perigos que a modernidade trouxo consigo. Os críticos son menos, son calados por unha ampla maioría que lle fixeron crer nunha suposta parcialidad e certidumbre. Cousa que esta moi lonxe de ser certa.

Hoxe en día, segue predominando a idea de modernidade. Ser modernos é atoparnos nunha contorna que nos promete aventuras, poder, alegría, crecemento, transformación de nós e o mundo e que, ao mesmo tempo ameaza con destruír todo o que temos, todo o que sabemos, todo o que somos. Esta situación provocou que o individuo se refuxie na información e os produtos da sociedade de masas ou que se repregamento en identidades culturais. Seguimos vendo á tecnoloxía como o paladín que nos leve a ser inmortais, pero ao mesmo tempo cremos fortemente nas supersticiones. Un mesmo home é capaz de ir a misa, ler o seu horóscopo, ir ao médico e comer no Mc Donalds.

As novas tecnoloxías non nos están facendo a vida máis simple senón que nós estamos a facer que a vida sexa imposible sen elas. Así, o ser humano converteuse nun ser preguiceiro e inútil. Un ser humano que xa non fai gran cousa por iniciativa propia, que está axudado ata polo menor dos xestos. A última xeración tecnolóxica está encamiñada a só dar ordes por medio da voz, xa non será necesaria esa aburrida acción de apertar botóns. Se quere un viaxar, un carro con dirección automática é a mellor opción. Temos unha enorme tendencia a deixar que as máquinas memoricen por nós, rexistren por nós. Isto vai desde a axenda con números de teléfonos e direccións electrónicas, a xestión de bibliografías, textos, citas de negocios, contas e planning. A nosa voz gravada dunha vez por todas, responde por nós. As portas están xa deseñadas para que non nos molestemos en empuxar, agora ábrense de maneira automática.

Ademais, a tecnoloxía fai que as persoas se sentan inútiles e acepten o seu sometemento. O que os novos aparellos fan perfectamente, o home sente que o fai de maneira torpe, con vacilacións e erros, coma se imitase imperfectamente a un modelo. O ser humano faise consciente da súa impotencia e déixase invadir por un sentimento de inutilidade. A propia memoria volveuse preguiceira, esta chea de buracos, decídese entón cederlle toda a responsabilidade ás máquinas. Comunicar resulta cómodo cando a cuestión redúcese a conectar enchufes, a relacionarse por medio de monitores. Para o suxeito todo é positivo, xa que todo está no seu sitio. O único temor que se xera no individuo é a carencia das máquinas: a descompostura. Hai pánico, cando a computadora non funcionou, cando se descompón a televisión ou cando se dana o teléfono. A falta faise irritante e mesmo angustiosa. 

E a vida? As nosas máquinas encargaranse de vivila por nós. Temos un automóbil que fai as veces do noso corpo, un aparello de TV por imaxinación e un equipo de CD para a nosa expresión musical. Non podemos obxectar que estes aparellos facilítannos as cousas, e por tanto son necesarios. A tecnoloxía axúdanos en moito. Avanzamos e iremos máis e máis adiante. Grazas á tecnoloxía o cirurxián pode remover con raio láser unha catarata e restituírnos a vista. Podemos contar coa intelixencia artificial dunha computadora para realizar operacións de enxeñería e matemática que lle tomasen a Isaac Newton meses de cálculos.

Co uso da nova tecnoloxía non necesitariamos traballar máis. Todo o noso tempo sería dedicado ao lecer. E entón que fariamos? Dedicar todo o noso tempo aos praceres da mente e os praceres do corpo, posto que “os goces máis variados, elevados e duradeiros son os espirituais, aínda cando na mocidade podamos enganarnos tanto respecto deles... o que uno é contribúe máis á nosa felicidade que o que un ten ou o que un representa.

Pola contra, o tempo libre do individuo esta encamiñado a consumir. Aquí, a industria cultural xoga o seu papel máis importante xa que vai modificar os patróns de vida das persoas.

Existen diferenzas entre o consumidor de televisión e o da internet? Hai algunhas. O usuario da internet adoita ser máis activo, traballa máis na edición do material, pode seleccionar, ir e vir, interromper a comunicación. Ás veces o consumidor de televisión imítao, porque o control remoto permite ese xogo, pero en xeral ten fidelidades máis ríxidas. A interactividade da internet é máis desterritorializada. Hai estudos que mostran a facilidade dos internautas para sociabilizar desde posicións indefinidas, mesmo simuladas, inventándose identidades. En universidades de Estados Unidos está de moda investigar fenómenos de autismo e desconexión social, debido a que a xente prefire estar ante a pantalla máis que en relación con interlocutores e en lugares fisicamente localizados.

Se o mundo é unha aldea global, algúns viven en residencias nos outeiros e outros en chozas. Uns mandan imaxes e sons por toda a cidade con só oprimir as súas interruptores a fin de que outros os reciban nada máis con tocar os seus botóns. Se hai unha aldea, fala en inglés, viste de jeans, bebe Coca-Cola, come baixo os arcos dourados, camiña sobre as solas de Niké, toca guitarras eléctricas, recoñece a Mickey Mouse, a Bart Simpson, a E.T., a Pamela Anderson e a Steven Spielberg.

O urxente e inmediato é humanizarnos máis. Que os suxeitos rescaten o seu corpo do cativerio do automóbil, que rescaten a súa imaxinación do aparello de televisión, que rescaten as súas habilidades manuais dos fabricantes, que rescaten as súas mentes dos argumentos de necesidade Non podemos negar que a tecnoloxía é necesaria pero non en exceso. Xa non cremos no progreso. É certo que seguimos preguntándonos cales serán os novos produtos técnicos que modificarán a nosa maneira de vivir e cando vencerán o medicamento e a bioloxía ás enfermidades que afectan mortalmente a tantos de nós. Pero aínda que sigamos defendéndonos contra as correntes irracionalistas que mesturan as verdades demostradas e as afirmacións arbitrarias,  xa non poñemos o corazón niso.

Posted in: Reflexións