o avance da ciencia

DISERTACIÓN CLASE ALEJANDRO FERNÁNDEZ MEIRIÑO

Nesta disertación poñeremos "sobre a mesa" un dos temas máis importantes a ter en conta na actualidade, o avance da ciencia.

Antes de comezar a desenvolver o tema,podemos analizar o termo "Ciencia"
A Ciencia é  coñecemento necesario e demostrativo das cousas polas súas causas. A ciencia é, por tanto, o estudo dos universais, das esencias, das formas. Este estudo ten un proceder inductivo, isto é, parte do particular (a experiencia empírica) para chegar ao universal. E tamén ten un proceder lóxico, o silogismo: deducir o particular a partir do universal. As ciencias poden ser teoréticas (saber necesario dos primeiros principios e as súas causas: Filosofía primeira, Física, Matemáticas e Teoloxía), prácticas (saber actuar como cidadán: Política, Economía e Ética) e produtivas (saber facer, producir ou fabricar a partir dunhas regras e principios coñecidos: Gramática, Dialéctica, Retórica, Poética, Música, Medicamento, etc.)

 O factor importante polo que logrou desenvolverse deuse pola relación Causa-Efecto, coa cal se chegou a establecer unha relación mutua na división do traballo. Por iso, a ciencia creceu con gran rapidez nas sociedades interesadas en comprendela e utilizala para o seu beneficio, e pasar así dun mundo de pedra a outro en que o traballo se cara a cada vez mais fácil. Os métodos que lle proporcionou a ciencia ao home representaron un salto xigantesco na transformación da forma de vida para os de clase alta, e unha fonte de traballo para os menos situados. O certo, é que a ciencia mesma é moi importante para a humanidade, a nosa supervivencia depende dela, o desenvolvemento médico, os satélites, as predicións climatolóxicas ou as comunicacións son un claro exemplo diso; pero o lamentable, é que o humano mesmo sexa quen utilice ese gran intelecto científico para destruírse a se mesmo.

Os éxitos da ciencia, na súa alianza coa tecnoloxía son indubidables. Proporcionáronnos unha gran capacidade para explicar, controlar e transformar o mundo.

Que relación existe entre ciencia e tecnoloxía?

A tecnoloxía é consecuencia da ciencia. Non hai desenvolvemento tecnolóxico se non hai desenvolvemento na ciencia.

Podemos dicir que a tecnoloxía aplica os coñecementos da ciencia para obter produtos que inflúen na vida das persoas. As comodidades e artigos electrónicos que utilizamos na nosa vida diaria son aplicacións da tecnoloxía que se basean no coñecemento científico.

Se temos en conta estas definicións, a unión de ambas nos axudarían a crear unha "ciencia con consciencia", que favorecería o desenvolvemento dun mundo mellor e por tanto maior calidade de vida. Con todo isto non sempre é así,  a historia da ciencia presenta etapas "escuras" tanto intencionadas como non intencionadas.

Esta é a pregunta que moita xente faise. Hai que estar a favor ou en contra da tecnoloxía? Parece que necesariamente a resposta tivese que ser "si" ou "non".

Pero non é así. A resposta é "depende".

Unha das principais razóns a favor do uso da tecnoloxía é o aforro de traballo, tempo e diñeiro. A tecnoloxía permite que realicemos moito máis rápido e mellor moitas tarefas ata agora tediosas. Algunhas directamente realízanas as máquinas. O ser humano só intervén no proceso de analizar os datos procesados polos computadores, e pronto iso tampouco será necesario.

Nos últimos anos, os avances tecnolóxicos han permitido desenvolver novas técnicas de diagnóstico; asistencia robótica para operacións delicadas; conversacións en tempo real desde puntos remotos do planeta; a posta en común, grazas á dixitalización e a creación de repositorios, de bibliotecas completas, estudos académicos, investigacións, teses... Podemos mirar ao espazo desde un computador nas nosas casas, e aínda que iso non suple a íntima comuñón de elevar os ollos ao ceo e mirar as estrelas (sempre que esteas moi lonxe da cidade), si que axuda a moitos afeccionados pedir tempo dos telescopios profesionais para ver alá onde os ollos non alcanzan.

A tecnoloxía axuda a que millóns de persoas en todo o mundo poidan acceder a todo tipo de documentos e arquivos, no que se deu en chamar a "democratización" do coñecemento. Algo que tería que axudar a diluír as cada vez máis marcadas liñas que separan aos ricos dos pobres, sempre que os pobres tamén poidan acceder a Internet.

Igual que falamos das vantaxes do mundo tecnolóxico poderiamos listar os problemas que xera? pero entón teriámonos/teriámosnos que dar conta de algo. Os beneficios da tecnoloxía corresponden ao abanico amplo das súas posibilidades. Os seus prexuízos proveñen do mal uso ou mal entendemento que se fai dela.

Un beneficio que permite a tecnoloxía é poder gardar infinidade de contactos na memoria do teléfono para acceder a eles facilmente. O prexuízo é que a tendencia humana a aplicar a lei do mínimo esforzo ocasionou unha "desmemorización" da sociedade. Efectivamente, non é que os móbiles nos fagan máis olvidadizos, é que ao facelo o teléfono por nós, pensamos: "que ben, un esforzo menos!", e abandonamos o exercicio da nosa memoria, perdendo parte das nosas capacidades.

Coa escritura pasa outro tanto do mesmo. Estudos recentes demostran que a escritura manual axuda a fixar na memoria os conceptos escritos mellor que a escritura con teclado. Quere iso dicir que debemos abandonar as vantaxes do computador? Non. Pero si que debemos facer o pequeno esforzo de non substituír totalmente o boli polas teclas, e reservar unha parte da nosa escritura só ao exercicio da man.

O home tamén está a ensinar ás máquinas para tomar decisións. Un dos maiores medos do ser humano é o de cometer erros. O factor humano como principal orixe dos fallos nos protocolos de seguridade levou a moitas empresas e Gobernos a abandonar en mans das máquinas a total xestión dos procesos. Algo que denota a incapacidade para entender o sentido real do traballo e as accións que realizamos. Outorgar ás máquinas o don de decidir poida que evite os erros humanos, pero tamén evitará que se desenvolva algo moito máis valioso, aquilo que fixo posible que as máquinas, e tantas outras cousas, existan hoxe: a experiencia.

É dicir, eu creo que o avance tecnolóxico ha beneficiado en moitos sentidos á humanidade, pero á vez, sen que nos deamos conta, está a limitarnos. Pero non son as maquinas en se as causantes disto, senón como as estamos utilizando e o exceso disto. Verdadeiramente as máquina están a fomentar en nós a vaguería, posto que a cantidade de horas que pasamos en fronte desa pantalla de móbil por exemplo, é tempo perdido.

Ademais, este concepto de que somos completamente dependentes das máquinas foi levado ao extremo no cinema, en películas nas que as máquinas nos escravizan e toman o control das nosas vidas apoderándose do mundo, isto, por exemplo sucede en Terminator, Matrix, Odisea 2001..., mesmo antes de que a informática e a tecnoloxía achegásense aos niveis actuais, como ocorre en Odisea 2001, na que a tecnoloxía toma o control da nave espacial na que viaxan os personaxes. Nesta película chégase a imaxinar o achegamento a Júpiter un ano antes de que o Apolo 11 chegase a alunizar, esta película foi estreada en 1968.

Despois deste repaso polas posibles formas que pode adoptar a nosa tese inicial e as preguntas que se desenvolven a partir desta, creo conveniente terminar co que podía ser o resumo desta composición:

O meu punto de vista é que se, o ser humano é o que creou a ciencia para responder a preguntas que lle expón a vida, e como a creou para si mesmo, poderíase dicir que se a ciencia avanza, avanza a humanidade, ou máis que avanzar, ampla os seus coñecementos o que axuda a entender o que nos rodea
Canto máis avanzamos tecnoloxicamente máis deshumanizados estamos...
Para o meu se significan o mesmo, xa que a ciencia respóndenos ou tenta responder os grandes enigmas da vida, trata de dar resposta a aquelas cousas que aínda non teñen resposta, e aquilo ao que responde faio con explicacións e probas lóxicas, ademais grazas á ciencia o ser humano ten grandes beneficios e comodidades.

O problema non é a ciencia en si, para min iso é cousa do ser humano que non sabe como usala adecuadamente e ademais das ansias de poder e riquezas que levan a usar a ciencia só para beneficios propios sen ver as consecuencias dos actos.
O progreso científico é fácil de describir. Pero, que se entende por progreso humano? A evolución que temos como especie? A calidade das persoas individuais? É algo difícil de definir ou de cuantificar, na miña opinión.
Ningún produto da ciencia pode cualificarse de intrinsecamente bo ou malo, independentemente do baremo moral que sigamos. O único que pode xulgarse é a utilidade que desempeña a posta en práctica dun certo elemento tecnolóxico, ou os fins aos que serve. E neste aspecto, evidentemente, non hai branco nin negro; case calquera expresión do avance tecnolóxico ten proles e contras, proporciona beneficios e causa prexuízos.

Na miña opinión, un progreso científico pode ser un progreso que favoreza ao ser humano. A penicilina foi un avance científico sen precedentes, do mesmo xeito que o lume.

Todo avance científico sobre todo nun principio é un desenvolvemento humano. Con isto quero dicir, Albert Einstein descubriu algo positivo para a humanidade (desenvolvemento da medina nuclear) que logo se converteu na base da primeira bomba atómica.

O tratar con celúlas nai, nun principio parece moi positivo, o peor será que tras isto a ciencia tentará crear o home perfecto e paréceme un humano bastante deshumanizado. Sería un humano que non necesite a humanos.

Outro invento tecnolóxico , máis actual de deshumanización é o teléfono móbil, a xente non fala fisicamente entre si, pero co móbil, non se deixa de falar. Cando quedaches coa persoa coa que falaches tantas horas polo móbil, xa non sabes de que falar e como non, cando estás fisicamente con ela, "perdoa un momento, que me chaman ao móbil".

Os avances da Ciencia e a Tecnoloxía axudan sempre ás sociedades para vivir mellor?  De que maneira poderíase garantir que os avances da ciencia e a tecnoloxía produzan solucións aos problemas das sociedades?
Na miña opinión ciencia e moral deberían ir da man, non podemos determinar que a ciencia é maligna ou malvada, o que a fai malvada é o fin que se lle dá e a persoa que a aplica.

De todos os xeitos, Somos mellores como raza grazas á ciencia? O uso que facemos da tecnoloxía converte á sociedade en mellor?

O caso é que o que determina o noso nivel humano non é en ningún caso a tecnoloxía, senón os elementos culturais, a educación, convencións sociais, etc. O uso que se vai a facer da devandita tecnoloxía, o grao en que esta vai beneficiar ou prexudicar ao mundo, ou o carácter dos intereses que vaia a servir.Todo iso é algo que vén determinado pricipalmente pola calidade humana da sociedade que lle vai a dar uso, e non ao contrario.

Agora mesmo se o noso mundo está devastado por abusar do coñecemento tecnolóxico ou por non aplicalo con responsabilidade é por unha carencia na nosa educación respecto diso. A pregunta non debería ser somos mellores por poder fai ésto?, senón somos o suficientemente bos para facelo ben?
En conclusión, Os beneficios da Ciencia corresponden ao abanico amplo das súas posibilidades. Os seus prexuízos proveñen do mal uso ou mal entendemento que se fai dela.


A importancia da ciencia e a tecnoloxía aumenta na medida na que o mundo se penetra no que se deu en chamar "a sociedade do coñecemento", é dicir, sociedades nas cales a importancia do coñecemento crece constantemente pola súa incorporación aos procesos produtivos e de servizos, pola súa relevancia no exercicio da participación popular nos procesos de goberno e tamén para a boa condución da vida persoal e familiar.

A enorme capacidade cognoscitiva da humanidade debe exercer unha influencia cada vez maior na vida das sociedades e as persoas.
Por iso é que a reflexión sobre a ciencia é un tema ao cal o pensamento moderno, sobre todo o da segunda metade deste século, dedicou especial atención.

A tecnoloxía moderna apoiada no desenvolvemento científico  exerce unha influencia extraordinaria na vida social en todos os seus ámbitos: económico político, militar, cultural.

A Revolución Científica do Século XVII, e a Revolución Industrial iniciada no Século XVIII foron procesos relativamente independentes. A fecundación recíproca e sistemática entre ciencia e tecnoloxía é, sobre todo, un fenómeno que se materializa a partir da segunda metade do século e acentúase notablemente no século actual. O tránsito que vivimos do século XX ao século XXI é un período profundamente marcado polo desenvolvemento científico e tecnolóxico.
En gran medida o desenvolvemento científico e tecnolóxico deste século foi impulsado por intereses vinculados ao afán de hexemonía mundial das grandes potencias e ás esixencias do desenvolvemento industrial e as pautas de consumo que se producen e difúndense desde as sociedades que marcaron a avanzada nos procesos de modernización.

Durante o século XIX xurdiu a chamada ciencia académica vinculada á profesionalización do traballo científico e a consolidación da investigación científica como unha función relevante da universidade (o paradigma é a Universidade Alemá de inicios do século XIX). Neste proceso cristalizou tamén a imaxe da ciencia como procura desinteresada da verdade.

Hoxe en día é escasa a práctica científica afastada de intereses de aplicación con fins económicos ou doutro tipo, o cal ten implicacións na actividade científica, na vida dos científicos, as institucións que os acollen e as súas relacións coa sociedade. A psicoloxía e a ideoloxía empresariais están presentes no mundo da ciencia. Non é por gusto que os problemas éticos asociados a ciencia e tecnoloxía constitúen preocupacións cotiás hoxe. Díxose que o poder acumulado é tanto, que a pregunta: que se pode facer? foi desprazada por que se debe facer?

Pero ese poder extraordinario está moi mal distribuído a nivel mundial. A inmensa maioría da capacidade científica e tecnolóxica concéntrase nun reducido grupo de países industrializados. As revolucións científica e industrial dos Séculos XVII e XVIII desenvolvéronse en Europa asociadas ao cambio económico, político e cultural que experimentaron aquelas sociedades para partir do Renacemento. Durante os dous séculos seguintes algúns países lograron incorporarse activamente a eses procesos, entre eles Estados Unidos, Rusia e Xapón.

A maior parte do mundo, con todo, apenas ten participación na definición e execución dos cursos científico técnicos. Díxose que a ciencia mundial está aínda máis concentrada que a riqueza mundial. América Latina, por exemplo, ten moi pouca participación en ciencia e tecnoloxía: pouco máis do 2% dos científicos e enxeñeiros que realizan tarefas de investigación e desenvolvemento no planeta e algo máis do 1% dos recursos que se invisten con ese fin.

Sobre todo desde os anos sesenta vén insistindo en que a saída do subdesarrollo obriga a crear capacidades en ciencia e tecnoloxía. Pero os discursos desbordaron ás realizacións prácticas.

Isto lévanos a preguntarnos é a ciencia neutral? A ciencia é unha actividade social vinculada ás restantes formas da actividade humana. Os procesos de produción, difusión e aplicación de coñecementos propios da actividade científica son inexplicables á marxe dos intereses económicos, políticos, militares, entre outros que caracterizan os diversos contextos sociais.

Nesta perspectiva a ciencia é unha actividade institucionalizada, permeable aos valores e intereses sociais e non pode ser neutral.

Aínda así, a ciencia garda sempre un compromiso social. Os colectivos que aceptan ou promoven a ciencia poden e deben preguntarse en referencia a que valores sociais, a que prioridades e intereses desenvolverán a súa actividade.
O progreso na ciencia e a tecnoloxía debería supoñer unha maior capacidade para axudar a resolver os grandes problemas humanos, ou atenuar os enormes desequilibrios que son propios do mundo de hoxe.

Iso, desde logo, non depende só da ciencia e os científicos. O problema é que a ciencia é un fenómeno social. A actividade científica é unha actividade humana entre outras e está enlazada coas restantes dimensións do social: política, económica, moral, entre outras.

Non basta con expor metas cognitivas senón de enlazalas con outras de carácter social e humano. A selección de problemas e as estratexias para resolvelos deben ter en conta os intereses humanos máis amplos. A formulación de fins á ciencia non cabe na soa idea de "a procura da verdade". Tamén hai que buscar o benestar humano.

- o carácter verdadeiro ou falso das teorías científicas depende da súa capacidade de asumir, "incorporar" o mundo que existe independentemente delas.
- A ciencia non é unha actividade arbitraria, non todo vale.
- o progreso científico debe tamén medirse no cumprimento dos ideais sociais e humanos da ciencia.
- A ciencia (e moito máis a tecnociencia) non é só unha actividade teórica, é unha actividade social, institucionalizada, portadora de valores, cultura. Hai que comprender a inscrición histórica, social e cultural da ciencia.
- A ciencia é un proceso social profundamente relacionado coa tecnoloxía, o que acentúa a influencia sobre ela de moi variados intereses sociais, económicos, políticos, entre outros. As fortes interaccións entre ciencia, tecnoloxía e intereses impiden disociar a ciencia das súas metas e impactos.


Case todo o mundo acepta que a ciencia avanzou considerablemente

Posted in: Reflexións